Przed wybraniem rodzaju izolacji budynku należy wykonać dokładne rozeznanie warunków gruntowo – wodnych czyli np. ekspertyzy geotechnicznej określającej warunki gruntowo – wodne w rejonie posadowienia budynku.
Najlepiej, aby takie rozpoznanie było wykonane na etapie projektu budowlanego, ponieważ pozwoli to projektantowi na podjęcie określonych działań i przyjęcie rozwiązań, które powinny znaleźć się w projekcie, aby poprawnie zaplanować etapy całego procesu budowlanego.
Jakie korzyści daje wykonanie takiego opracowania ?
Po pierwsze wiadomo na jakie warunki gruntowe projektujemy fundament budynku. Wymierny czynnik ekonomiczny badań, to taki, który pozwoli określić jakie obciążenia może przenieść grunt pod budynkiem.

Co nam to daje ?

Najlepiej wyjaśnię na podstawie przykładu.
Jeżeli grunt w miejscu posadowienia jest bardzo dobry np. mamy do czynienia z bardzo dobrze zagęszczonymi piaskami średnioziarnistymi, to w projekcie ław fundamentowych można zdecydowanie zmniejszyć ilość betonu, poprzez zmniejszenie szerokość ław fundamentowych, a co za tym idzie zmniejszenie ilości zbrojenia, wykopów, ilość chudego betonu itp.
Jeśli natomiast warunki gruntowe są bardzo złe i na przykład mamy do czynienia z gruntami torfowymi, to posadowienie budynku jest bardzo skomplikowane i wymaga specjalnych zabiegów, dla przystosowania podłoża gruntowego poprzez wykonanie np. pali czy też studni ( tzw. posadowienie pośrednie ). Takie zabiegi są bardzo kosztowne i wymagają zastosowania specjalistycznego sprzętu. Często zdarza się, że inwestor rezygnuje z wykonywania dalszych prac budowlanych, ponieważ koszt wykonania posadowienia pośredniego budynku przewyższa wielokrotnie posadowienie na zwykłych ławach fundamentowych.
Po drugie badania geotechniczne gruntu pozwolą określić stan obciążenia wodą gruntową na ściany piwnic lub przyziemia, a co za tym idzie poprawnie zaprojektować izolację piwnic.
Najlepiej wyjaśnić to na przykładzie: Jeśli w poziomie posadowienia zalegają grunty gliniaste, to możemy się spodziewać że wokół budynku będzie się stale gromadziła woda pochodząca z opadów atmosferycznych. Jeśli nie zapewnimy prawidłowego ujścia dla wody, izolacja budynku będzie pod stałym naporem wody. Przy tego typu sytuacji najczęściej podejmuje się decyzję o wykonaniu drenażu opaskowego wokół budynku, dla odprowadzania wody.
Ponadto należy pamiętać, że w przypadku gruntów nieprzepuszczających wody ( tj. np glina ), na etapie prowadzenia robót budowlanych ziemnych, należy przewidzieć możliwość odprowadzenia wód deszczowych poza obszar dna wykopu.

Czym może grozić zalanie wykopu wodą opadową w trakcie robót ziemnych ?
Otóż grunty gliniaste w stanie suchym są gruntami nośnymi, świetnie nadającymi się do posadowienia budynków. W zetknięciu z wodą, uplastyczniają się, skutecznie uniemożliwiając prowadzenie robót ziemnych. Ponadto grunt uplastyczniony, traci swoją nośność dla przeniesienia obciążeń z budynku. Dlatego należy pamiętać że : nie wolno doprowadzić do nawodnienia wykopu wodami opadowymi, czy gruntowymi w trakcie prowadzenia robót ziemnych !
Bardzo ważnym elementem w posadowieniu budynków są porządnie wykonane mapy do celów projektowych.
Po pierwsze mapy określają przebieg istniejącego uzbrojenia terenu. Po drugie na mapach powinny zostać określone rzędne terenu w obszarze projektownych obiektów. Dobrze przygotowane mapy z pomiarami wysokościowymi terenu stanowią podstawę dla projektanta do sporządzenia planu zdrenowania wokół budynku. Ponadto pomiary wysokościowe na mapach pozwalają właściwie zaprojktować poziom posadowienia budynku, wyliczyć roboty ziemne, wykopy i niwelację terenu.
Przed wykonaniem izolacji przeciwwilgociowej, wymagane jest odpowiednie przygotowanie podłoża. Wszelkie nierówności, ostre krawędzie muru lub betonu należy wyrównać, nierówności wygładzić zaprawą cementową. Często stosuje się warstwę wyrównującą z zaprawy cementowej tzw. rapówki. Należy pamiętać, że podłoże powinno być suche i nośne. Kąty wypukłe powinny być „sfazowane” poprzez zeszlifowanie np. szlifierką kątową – naroże fundamentu, wypukłe naroża ścian. Po co wykonuje się takie zabiegi ? Otóż krawędź fundamentu narażona jest na zniszczenie przy zasypywaniu wykopu lub przy osiadaniu gruntu wokół budynku. Wystarczy że w gruncie znajdzie się ostry kamień, który uszkodzi krawędź fundamentu i już izolacja staje się nieskuteczna, bo zostaje przerwana. Należy pamiętać, że przez kilka lat wokół budynku dochodzi do “tarcia” gruntu o ściany przyziemia budynku. Dlatego czasami dobrze wykonana izolacja staje się nieskuteczna przy mechanicznym uszkodzeniu izolacji poprzez działanie gruntu. Styk ściany fundamentowej z ławą należy “wyoblić” zaprawą cementową. Zabieg ten pomaga w lepszym odprowadzeniu wody ze ściany ( mniej zakamarków do gromadzenia się wody ), a ponadto pozwala na lepsze wykonanie styku izolacji pionowej i poziomej. Często przyjęło się zasypywanie wykopu przy ścianie piwnic budynku tym “co popadnie”, czyli wszelkimi “śmieciami” z budowy, a w tym “ostrym” gruzem budowlanym. Proszę o rozwagę w tym przypadku, ponieważ czasami możemy doprowadzić do większych szkód takim działaniem niż przyniesie nam to pożytku. Warto więc czasami gruz z budowy posprzątać i wywieźć do utylizacji, a do zasypania wykopu zastosować np. piasek. Dobrą praktyką jest zastosowanie tzw. warstwy ochronnej dla izolacji pionowej ścian piwnic. Warstwę ochronną możemy wykonać przy użyciu płyt styropianowych wodoodpornych lub płyt XPS. Należy pamiętać że jeżeli warstwa ochronna z płyt styropianowych ma stanowić równocześnie izolację termiczną ściany piwnicy lub przyziemia, to konieczie powinno się zastosować materiał odporny na wilgoć ( styropian AQUA lub płyty XPS ).
Zastosowanie izolacji termicznej poniżej poziomu terenu powoduje działanie wilgoci na te płyty. Przy zastosowaniu zwykłego styropianu o dużej nasiąkliwości możemy po czasie odnotować spadek własności izolacyjnych styropianu, lub wręcz jego degradację w wilgotnym środowisku gruntowym.

Opracował : mgr inż. Jacek Szybiński